Thái Anh Văn: Tổng thống Đài Loan - người dám thách thức Trung Quốc - là ai?

Dự kiến, bà sẽ gặp Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy - chính trị gia cấp cao nhất của Mỹ sau tổng thống và phó tổng thống tại California.

Trung Quốc coi động thái này là "một sự khiêu khích" đủ nghiêm trọng để tiến hành trả đũa.

"Áp lực bên ngoài sẽ không cản trở quyết tâm vươn ra thế giới của chúng tôi," bà Thái Anh Văn nói trước khi lên máy bay đến New York.

Nhưng quan điểm toàn cầu của bà về cách Đài Loan nên định vị bản thân như thế nào đã được thể hiện rõ ràng kể từ khi bà tham gia chính trường cách đây hơn 30 năm.

Nhà đàm phán thương mại

Bà Thái Anh Văn tốt nghiệp luật tại Đại học Quốc gia Đài Loan và hoàn thành bằng thạc sĩ tại Trường Luật Đại học Cornell năm 1980.

Bà tiếp tục lấy bằng tiến sĩ tại Đại học London School of Economics and Political Science vào năm 1984, chuyên về luật cạnh tranh và thương mại quốc tế.

Bà trở thành cánh tay đắc lực của ông Lý Đăng Huy, vị tổng thống giám sát việc chấm dứt thời kỳ thiết quân luật ở Đài Loan và quá trình chuyển đổi hoàn toàn sang chế độ dân chủ. Bà Thái trở thành cố vấn chính sách thương mại của ông Lý vào đầu những năm 1990.

Bà là người đi đầu trong các cuộc đàm phán thương mại mở đường cho việc Đài Loan gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WHO) vào năm 2002.

'Mềm mỏng nhưng cứng rắn'

Năm 2000, Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP), ủng hộ độc lập, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, chấm dứt sự thống trị liên tục của Quốc dân đảng (KMT), của những người theo chủ nghĩa dân tộc ở Trung Quốc đại lục đã tháo chạy ra hòn đảo này sau thất bại trước phe cộng sản sau cuộc Nội chiến Trung Quốc.

Tổng thống Trần Thủy Biển bổ nhiệm bà Thái làm chủ tịch Hội đồng Các vấn đề Đại lục, một tổ chức chịu trách nhiệm về quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc.

Sau khi nói chuyện với một nhóm doanh nhân Đài Loan vào tháng 02/2001 về cách bà sẽ xử lý các cuộc đàm phán với phía Trung Quốc, truyền thông địa phương mô tả bà Thái là người "mềm mỏng nhưng cứng rắn".

Bà Thái là một đảng viên độc lập vào thời điểm đó - bà chỉ gia nhập DPP vào năm 2004.

Phong cách nhẹ nhàng và cách cư xử của bà Thái khiến bà khác biệt với các "thành viên cao tuổi" trong toàn bộ giới chính trị, điều này đã giúp bà có lợi trong việc thu hút các cử tri trẻ tuổi.

Chiến thắng của bà Thái trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 một phần là nhờ sự nổi tiếng của bà đối với những cử tri trẻ tuổi và những người lần đầu đi bầu, những người tham gia Phong trào Hoa hướng dương hai năm trước đó.

Hàng trăm sinh viên và các nhà hoạt động trẻ tuổi đã chiếm quốc hội để phản đối một hiệp định thương mại với mức độ hợp tác kinh tế chưa từng có giữa Trung Quốc và Đài Loan.

Những người biểu tình nói rằng hiệp định đó sẽ khiến Đài Loan dễ bị tác động từ áp lực của Bắc Kinh.

Trong bối cảnh mà một số phương tiện truyền thông Đài Loan gọi là "cuộc nổi dậy của thanh niên" - gần 3/4 cử tri từ 20 đến 29 tuổi đã đi bỏ phiếu - bà Thái Anh Văn đã làm nên lịch sử với tư cách là nữ tổng thống đầu tiên của Đài Loan.

Một trong những lần đầu tiên khác của bà là cuộc gọi cho ông Donald Trump để chúc mừng ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ - phá vỡ lập trường mà Washington đặt ra vào năm 1979 khi chuyển quan hệ ngoại giao từ Đài Bắc sang Bắc Kinh.

Việc một tổng thống hoặc tổng thống đắc cử của Hoa Kỳ nói chuyện trực tiếp với một nhà lãnh đạo Đài Loan là điều hết sức bất thường.

Trung Quốc gọi cuộc điện đàm là một "trò mánh khóe vặt vãnh".

Bà Thái, khi tìm cách xoa dịu căng thẳng, cho biết bà không thấy trước những thay đổi chính sách lớn trong tương lai gần "bởi vì tất cả chúng ta đều thấy giá trị của sự ổn định trong khu vực".

Vào năm 2019, bà đã ký thông qua một dự luật mang tính đột phá biến Đài Loan thành nước châu Á đầu tiên nơi các cặp đôi đồng giới có thể kết hôn hợp pháp.

Động thái này đã mang lại cho bà sự khen ngợi trên toàn cầu nhưng bà cũng vấp phải sự phản đối từ các đối thủ thuộc phe bảo thủ ở quê nhà.

Độc thân

Trong khi quyền kết hôn của tất cả mọi người đang được tranh luận, sự chú ý được chuyển hướng, tập trung vào tình trạng hôn nhân của chính bà Thái với tư cách là một phụ nữ độc thân.

Bà thường xuyên phải đối mặt với những câu hỏi về quyết định không kết hôn và không có con của mình.

Rải rác giữa các bài đăng trên mạng xã hội của bà về chính trị, thỉnh thoảng có những bức ảnh và video về bà với thú cưng của mình: bốn con chó và hai con mèo mà bà gọi là gia đình của mình.

Gia đình nơi bà Thái Anh Văn lớn lên đến từ miền nam Đài Loan. Bà sinh năm 1956 ở một làng ven biển, là con út trong gia đình có 11 người con.

Cha bà có bốn người vợ. Bà đã chia sẻ sự thán phục của mình với giới truyền thông về khả năng của bố mình trong việc giữ cho tất cả mọi thành viên gia đình đều hạnh phúc.

Hãng tin nhà nươc Tân Hoa Xã của Trung Quốc từng mô tả bà là "một nữ chính trị gia độc thân", người "không có gánh nặng cảm xúc về tình yêu, gia đình hay con cái".

Sau một lần nữa chỉ trích việc bà không có con, lần này là bởi một đối thủ Quốc Dân Đảng trong chiến dịch bầu cử năm 2019, bà Thái đã lên Facebook để phản pháo.

"Hôm nay có người nói tôi chưa sinh con bao giờ nên không liên quan đến nỗi lo của cha mẹ dành cho con cái."

"Việc tôi là phụ nữ, chưa lập gia đình và không có con luôn bị coi là một vấn đề. Giống như nhiều phụ nữ phục vụ cộng đồng, tôi làm việc chăm chỉ gấp đôi để chứng tỏ bản thân.

"Nhưng thời thế đang thay đổi và Đài Loan đang tiến về phía trước. Có hay không có con cái sẽ không ảnh hưởng đến sự tận tâm phục vụ thế hệ tiếp theo của chúng tôi."

'Đứng lên và bảo vệ chính mình'

Kể từ khi nhậm chức tổng thống, bà đã từ chối nhượng bộ yêu cầu của Bắc Kinh coi Đài Loan là một phần của Trung Quốc.

Bà kiên quyết rằng Đài Loan đã là một quốc gia có chủ quyền và không cần phải tuyên bố độc lập.

Khi Trung Quốc đưa tàu chiến, máy bay ném bom và máy bay trinh sát xung quanh Đài Loan để thực hiện "các cuộc tập trận cần thiết" vào tháng 04/2019, bà đã nói: "Những hành động này chỉ nhằm củng cố quyết tâm của chúng tôi."

Bà nói: "Các lực lượng quân sự của chúng tôi có khả năng, quyết tâm và cam kết bảo vệ Đài Loan và không cho phép chịu sự cưỡng ép về quyết định tương lai cho chính chúng tôi".

Khi các cuộc biểu tình chống Trung Quốc càn quét Hong Kong vào năm 2019, bà nhắc nhở người dân Đài Loan rằng "Hong Kong đang trên bờ vực hỗn loạn do thất bại của 'Một quốc gia, Hai chế độ'.

"Và Trung Quốc vẫn đang đe dọa áp đặt mô hình này lên chúng ta," bà nói.

"Khi tự do và dân chủ bị thách thức và sự tồn tại của [Đài Loan] đang bị đe dọa, chúng ta phải đứng lên và bảo vệ chính mình."

Trong chiến dịch tranh cử tổng thống nhiệm kỳ thứ hai, bà đã nhấn mạnh nhiều lần rằng việc chọn bà có nghĩa là "chúng ta chọn tương lai của mình và chọn đứng về phía dân chủ và tự do".

Bà đã chiến thắng vang dội vào tháng 01/2020 với hơn 57% số phiếu - gồm hơn tám triệu phiếu bầu.