Bầu cử sơ bộ Mỹ: Trump dẫn đầu, Đảng Cộng hòa khó xử?

Ông Ron DeSantis và ông Donald Trump.

Đa số cử tri Cộng hòa muốn cựu Tổng thống Donald Trump đại diện cho họ ra đối đầu với Tổng thống Joe Biden trong cuộc bầu cử vào năm tới, nhưng cũng có những người lo ngại ông Trump khó đem lại chiến thắng cho Đảng Cộng hòa, theo tìm hiểu của VOA.

Hiện giờ, ngoài ông Donald Trump, đã có bà Nikki Haley, cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc, và ông Asa Hutchinson, cựu Thống đốc bang Arkansas, và vừa mới đây ông Ron DeSantis, Thống đốc bang Florida, đã tuyên bố ra tranh tấm vé đại diện cho Đảng Cộng hòa với ông Trump. Cựu phó Tổng thống Mike Pence dự kiến cũng sẽ tuyên bố ra tranh cử trong thời gian tới.

Theo một cuộc thăm dò chung của Washington Post/ABC News vào ngày 3/5, có 43% cử tri Cộng hòa và cử tri độc lập thân Cộng hòa chọn Trump đại diện cho đảng trong khi 20% chọn ông DeSantis. Tất cả ứng viên còn lại được ủng hộ ở mức 2% hoặc thấp hơn. Khoảng 1/4 cử tri Cộng hòa (27%) không cho biết họ muốn ai đại diện cho đảng.

‘Trump là ứng viên tốt nhất’

Từ Chicago, Illinois, ông Nguyễn Tường Tuấn, giáo viên dạy kỹ năng sống đồng thời là cử tri MAGA (Make America Great Again) trung thành, nói ông sẽ ủng hộ ông Trump đại diện Đảng Cộng hòa vì ‘ông Trump là ứng viên mạnh nhất trong Đảng theo kết quả các cuộc thăm dò’.

Ông Tuấn nói bản thân ông cũng thích ông DeSantis và khen ngợi sức trẻ cũng như trình độ học vấn của Thống đốc Florida.

“Tuy nhiên so với ông Trump, có một điểm mà ông DeSantis thiếu là kinh nghiệm. Điểm thứ hai là có vẻ ông ấy không có khả năng hấp dẫn lắm đối với quần chúng,” ông Tuấn nói.

Cử tri MAGA này đặt hy vọng vào một liên danh tranh cử giữa ông Trump và ông DeSantis và nói rằng ‘đây sẽ là điều tuyệt vời’

“Ông DeSantis chỉ mới là Thống đốc Florida. Nếu là phó tổng thống cho ông Trump thì đến năm 2028 vị thế ông ấy sẽ rất mạnh để ra tranh cử tổng thống,” ông phân tích.

“Ông DeSantis chưa bao giờ chứng minh khả năng làm tổng thống, trong khi ông Trump đã có một nhiệm kỳ bốn năm, trong bốn năm đó giá xăng ổn định, lạm phát ổn định, không có chiến tranh,” ông nói thêm.

Tuy nhiên, ông Trump có một số điểm yếu trong mắt cử tri. Cuộc thăm dò của Washington Post/ABC News cho thấy 56% người Mỹ nói rằng ông nên bị truy tố hình sự trong các cuộc điều tra về nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử tổng thống năm 2020. Tương tự, 54% ủng hộ truy tố vai trò của ông Trump trong vụ bạo loạn ở Điện Capitol vào ngày tháng 6/1 năm 2021 và việc ông Trump xử lý các tài liệu mật sau khi hết nhiệm kỳ.

Ông Trump đã bị truy tố 34 trọng tội ở New York về làm giả hồ sơ kinh doanh để che đậy khoản thanh toán cho một nữ diễn viên phim khiêu dâm nhằm che đậy mối quan hệ. Khoảng một nửa số người được vấn ý (49%) nói rằng việc truy tố này là ‘chính đáng để trừng trị ông Trump trước pháp luật như bất kỳ ai khác, trong khi 44% cho rằng nó ‘không chính đáng để làm tổn thương ông Trump về chính trị’.

Trong phạm vi cử tri Cộng hòa, đa số bảo vệ ông Trump. Có đến 82% cử tri Cộng hòa nói vụ truy tố ở New York là không chính đáng và họ cũng phản đối truy tố ông Trump đối với các cáo trạng còn lại. Nhưng đa số cử tri độc lập ủng hộ truy tố hình sự ông Trump trên tất cả cáo buộc này.

“Những vụ truy tố đó cộng lại liệu có lớn bằng hai vụ đàn hặc ông Trump trước Quốc hội của bà Nancy Pelosi mà không được gì không?” ông Tuấn lập luận. “Người Mỹ đã tỉnh táo trước những trò truy tố rồi. Đảng Dân chủ không nên tiếp tục những trò đó nữa vì nó sẽ không đi đến đâu hết.”

Ông nói những vụ truy tố này sẽ không làm lung lay sự ủng hộ của ông dành cho ông Trump ‘trừ phi chứng minh được là ông Trump có tội’. Tuy nhiên, ông lên án công tố viên độc lập Jack Smith, người đang điều tra ông Trump để quyết định có truy tố hay không, là ‘chống Trump hạng nặng’ và nói ông ‘sẽ không tin vào bất cứ quyết định nào của Jack Smith truy tố Trump’.

‘Bất lợi cho Cộng hòa’

Từ Atlanta, Georgia, ông Vũ Nguyễn Bảo Kỳ, đại cử tri Cộng hòa đại diện Georgia bầu tổng thống hồi năm 2016, nhận định với VOA rằng trong Đảng Cộng hòa ‘luôn có từ 35 đến 40% luôn ủng hộ ông Trump’ và con số này ‘có thể tăng lên 45%’ sau khi ông Trump bị truy tố.

“Tuy nhiên, nếu họ nhận thấy rằng ông Trump khó lòng thắng trong năm 2024 thì sẽ có một ứng viên Cộng hòa khác sẽ lôi kéo được họ,” ông phân tích và chỉ ra ông DeSantis đã được thành phần không cực đoan trong Đảng quay sang ủng hộ.

Từ bài học Đảng Cộng hòa rút ra sau thất bại liên tiếp trong các cuộc bầu cử 2018, 2020 và 2022, ông Bảo Kỳ chỉ ra những ứng viên Cộng hòa chống ông Trump ở Georgia như Thống đốc Brian Kemp hay ông Brad Raffensperger, quan chức bầu cử bang, đều chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa kỳ.

“Họ thắng vì họ hút được 10-15% lá phiếu của các cử tri Dân chủ và độc lập. Phải cần thêm số phiếu đó họ mới thắng được,” ông phân tích và cho rằng khối cử tri MAGA khó lòng thu hút sự ủng hộ của các khối cử tri khác.

Ông nói các cử tri Cộng hòa ôn hòa ‘khá cởi mở’ trên các vấn đề xã hội như phá thai chứ ‘không cực đoan như khối cử tri MAGA của ông Trump’.

Theo lời ông thì các lãnh đạo Cộng hòa phải cẩn thận để không mất phiếu của nhóm cử tri ôn hòa, nhưng nếu họ lên tiếng chỉ trích ông Trump thì ông Trump sẽ công kích họ, gây chia rẽ cho Đảng Cộng hòa.

“Bên Đảng Dân chủ cho dù ông Joe Biden có suy yếu đến mấy thì khối cử tri Dân chủ và độc lập cũng không đời nào ủng hộ ông Trump. Đó là yếu tố bất lợi cho Đảng Cộng hòa,” ông nói thêm.

Do đó, bài toán của các ứng viên Cộng hòa lúc này là ‘không tấn công trực diện ông Trump để không mất lòng khối cử tri MAGA’ nhưng bước vào giai đoạn tranh cử nước rút thì họ sẽ bắt đầu công kích. Do đó, việc họ lên tiếng ủng hộ Trump sau khi ông bị truy tố ‘chỉ là bề ngoài’, theo lời ông Bảo Kỳ.

Tuy nhiên, lợi thế sớm của ông Trump trong bầu cử sơ bộ lại là ‘bất lợi cho Đảng Cộng hòa’, cũng theo lời ông Bảo Kỳ, vì ông chiếm hết không gian trong Đảng khiến các ứng cử viên khác mất cơ hội.

“Ông Trump gây quỹ thêm được một đồng thì các ứng cử viên Cộng hòa khác mất một đồng,” ông giải thích.

Từ đó, ông đề xuất các ứng viên Cộng hòa muốn ra tranh cử cần ‘loan báo càng sớm càng tốt để tranh thủ cơ hội gây quỹ’ và ‘cần phải đoàn kết’ thì mới có thể ngăn được ông Trump giành tấm vé đại diện cho Đảng.

“Họ phải phân ra một người đứng mũi chịu sào tấn công rồi sau đó rút ra vì không đủ sự ủng hộ tài chính và sự ủng hộ của cử tri.”

Ông nói các ứng viên Cộng hòa phải làm sao nói cho các cử tri MAGA hiểu rằng ông Trump ‘không thể nào giúp họ lấy lại Nhà Trắng’.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Tường Tuấn nói ông vẫn tin vào cơ hội của ông Trump khi ra đấu với Đảng Dân chủ. Ông lập luận ‘có những cử tri thầm lặng bên Dân chủ và khối cử tri độc lập đặt nước Mỹ lên hết sẽ ủng hộ ông Trump’.

Ông dự đoán những cử tri độc lập đã từng bỏ phiếu cho ông Biden sẽ ‘nhìn vào kinh tế, nhìn vào di dân’ để chuyển lá phiếu của họ từ ông Biden sang cho ông Trump.

“Cứ nhìn vào các cuộc tập hợp mà ông Trump xuất hiện ở khắp các tiểu bang để vận động có đông người tham gia thì sẽ thấy ông Trump được ủng hộ nhiều,” ông chỉ ra.

Khi được hỏi về việc ông Trump đã thua trong các cuộc bầu cử ba lần liên tiếp, ông nói ‘có những người thua trước khi thắng’ và ‘hãy để cho ông Trump ra một lần nữa vào năm 2024, nếu ông ấy thua nữa thì xong’.

“Đảng Cộng hòa chưa có ai được ủng hộ nhiều như ông Trump. Khối cử tri MAGA rất lớn và tôi hãnh diện mình là người MAGA. Tôi chọn Trump vì ông đã làm những điều tốt đẹp cho đất nước,” ông nói.