(Phạm Anh Dũng)
” Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng…”
Bài hát nổi tiếng Mộng Dưới Hoa được biết, theo các bài nhạc và tập nhạc in trong quá khứ, là nhạc Phạm Đình Chương phổ thơ Đinh Hùng.
Sự thật không đúng hoàn toàn như vây.
Có vài tên riêng như Mộng Dưới Hoa, Dưới Hoa Thiên Lý, Tự Tình Dưới Hoa và Suôi Dòng Mộng Ảo có liên quan đến bài nhạc .
1. Mộng Dưới Hoa
Mộng Dưới Hoa là nhạc Phạm Đình Chương phổ vào bài thơ Mộng Dưới Hoa của Đinh Hùng hay không ?
Không đúng vậy vì không có bài thơ nào của Đinh Hùng tên là Mộng Dưới Hoa cả.
2. Dưới Hoa Thiên Lý
Trong tuyển tập nhạc Mộng Dưới Hoa, 20 Bài Thơ Phổ Nhạc của Phạm Đình Chương, ngay dưới nhạc phẩm Mộng Dưới Hoa, tác giả Phạm Đình Chương có viết: “…Viết Mộng Dưới Hoa năm 1957, nguyên bài thơ mang tựa đề Dưới Hoa Thiên Lý…”.
Thật ra, không thấy bài thơ nào của Đinh Hùng có tên là Dưới Hoa Thiên Lý.
Không biết vì sao nhạc sĩ Phạm Đình Chương lại quên và viết như vậy?
2. Tình Tự Dưới Hoa
Có phải Mộng Dưới Hoa là bài nhạc phổ vào bài thơ Tình Tự Dưới Hoa của Đinh Hùng ? Không đúng hòan toàn.
Tình Tự Dưới Hoa một bài thơ 7 chữ có trong tập thơ Đường Vào Tình Sử của Đinh Hùng và chính từ bài này có bản nhạc Mộng Dưới Hoạ. Tuy là ý bài hát dựa nhiều vài bài thơ nhưng thật ra chỉ có hai trong sáu đoạn của bài thơ đã phổ thành nhạc.
Đó là đoạn thứ nhất của bài thơ:
” Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại
Thăm thẳm nhìn tôi không nói năng”
và đoạn thứ ba của bài thơ:
“Em đến như mây, chẳng đợi kỳ
Hương ngàn gió núi động hàng mi
Tâm tư khép mở đôi tà áo
Hò hẹn lâu rồi – Em nói đi”
4. Suôi Dòng Mộng Ảo (1)
Một đoạn trong bài thơ 6 chữ này của Đinh Hùng được phổ nhạc và cho vào bài Mộng Dưới Hoa .
Suôi Dòng Mộng Ảo là một bài thơ, cũng ở trong thi tập Đường Vào Tình Sử của Đinh Hùng. Suôi Dòng Mộng Ảo có tám đoạn và chỉ có đoạn thứ năm có trong bài hát Mộng Dưới Hoa làm thành điệp khúc của bài hát:
” Nếu bước chân ngà có mỏi
Xin em dựa xát lòng anh (2)
Ta đi vào tận rừng xanh
Vớt cánh rong vàng bên suối”
Nếu xem kỹ bài hát Mộng Dưới Hoa ở cuối bài viết này, sẽ thấy đa số lời của bài Mộng Dưới Hoa, nghĩa là đoạn kết (đoạn thứ tư) và toàn bộ Lời 2, không có trong bài thơ nào cả của thi sĩ Đinh Hùng.
Tóm lại, Mộng Dưới Hoa là bài nhạc có lời với một phần gồm hai đoạn thơ từ bài thơ 7 chữ Tự Tình Dưới Hoa, một phần gồm một đoạn thơ từ bài thơ 6 chữ Suôi Dòng Mộng Ảo và “phần lớn” không có xuất xứ rõ ràng.
Hầu như chắc chắn Đinh Hùng đã viết cái “phần lớn” đó sau khi Phạm Đình Chương đã viết nhạc vào thơ cho ba đoạn đầu của bài hát.
Ở cuối quyển Mộng Dưới Hoa, 20 Bài Thơ Phổ Nhạc của Phạm Đình Chương, có trích lời nhạc sĩ Vũ Thành: “Mộng Dưới Hoa còn đáng được coi là một kỳ công vì phổ nhạc vào thơ Việt Nam là một việc cực khó… Làm theo thể mẫu hết sức cân đối mà vẫn giữ bằng trắc của từng chữ, ta phải ngả nón trước Phạm Đình Chương.”
Hãy xem thử một câu “Tâm tư khép mở đôi tà áo” đổi thành “Áo bay mở khép nghìn tâm sự”. Thì sẽ thấy ngay là bài hát đâu có còn “vẫn giữ bằng trắc của từng chữ” nữa.
Và có thể cố nhạc sĩ Vũ Thành, vì một lý do nào đó, tưởng lầm bài nhạc phẩm Mộng Dưới Hoa chỉ là nhạc phổ vào nguyên thủy của một bài thơ?
Tuy nhiên, phải công nhận là Phạm Đình Chương viết nhạc rất khéo léo và lời viết của Đinh Hùng dù là thơ hay không thơ cũng rất… thơ.
Với tên tuổi lẫy lừng của thi và nhạc sĩ Đinh Hùng-Phạm Đình Chương, bài nhạc hay mà lại dễ hát đã thành trở thành một trong những bài nhạc có thể nói phổ thông nhất của Tình Ca Việt Nam.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1.Đường Vào Tình Sử, Thơ Đinh Hùng, do Cơ Sở Xuất Bản Đại Nam phát hành, không thấy đề ngày tháng, có lẽ in hay chụp lại từ bản in tại Việt Nam ngày xưa in khoảng năm 1961. Địa chỉ: Dai Nam Cọ P.Ọ Box 4279; Glendale CA 91202.
2.Mộng Dưới Hoa, 20 Bài Thơ Phổ Nhạc của Phạm Đình Chương, Phạm Thành xuất bản năm 1991. Địa chỉ: Vincent & Company 17150 Newhope St., St. 107; Fountain Valley, CA 92708. ĐT: (714)540-9759 hay (213)864-5159.
3. www.dactrung.net mục thơ Đinh Hùng và mục nhạc Phạm Đình Chương
MỘNG DƯỚI HOA:
(nhạc Phạm Đình Chương-thơ/lời Đinh Hùng)
Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng
Mắt xanh là (3) bóng dừa hoang dại
Âu yếm nhìn tôi không nói năng
Ta gặp nhau yêu chẳng hạn kỳ
Mây ngàn gió núi đọng trên mi
Áo bay mở khép nghìn tâm sự
Hò hẹn lâu rồi em nói đi
Nếu bước chân ngàn có mỏi
Xin em dựa sát lòng anh
Ta đi vào tận rừng xanh
Vớt cánh rong vàng bên suối
Ôi hoa kề vai, hương ngát mái đầu
Đêm nào nghe bước mộng trôi mau
Gió ơi gởi gió lời tâm niệm.
Và nguyện muôn chiều ta có nhau
Lời 2:
Tôi cùng em, mơ những chốn nào
Ước nguyện chung giấc mộng trăng sao
Sánh vai một mái lầu phong nguyệt
Hoa bướm vì em nghiêng cánh chao (4)
Hy vọng thơm như má chớm đào
Anh chờ em tới hẹn chiêm bao
Dưới hoa tưởng thấy ngàn sao rụng
Hoa (5) lệ ân tình môi khát khao
Bước khẽ cho lòng nói nhỏ
Bao nhiêu mộng ước phù du
Ta say thành mộng nghìn thu
Núi biếc sông dài ghi nhớ
Ôi chưa gặp nhau như đã ước thề
Mây hồng giăng tám ngã sơn khê
Bóng hoa ngả (6) xuống bàn tay mộng
Và mộng em cười như giấc mê (7)
CHÚ THÍCH:
(1) tựa đề bài thơ in trong sách là “Suôi” chứ không phải là “Xuôi”,có lẽ lỗi đánh máy
(2) bài thơ in trong sách viết là “xát” chứ không phải “sát”, có lẽ lỗi đánh máy
(3) bài thơ là “lả” nhưng trong bài nhạc lại viết là “là” (ca sĩ hay bị trách là hát sai nhưng thật ra vì bài nhạc viết là “là”)
(4) có bản viết là “trao” thay vì “chao”
(5) có bản viết là “hòa” thay vì “hoa”
(6) có bản viết là “ngã” thay vì “ngả”
(7) có bản viết là “mơ” thay vì “mê”
TỰ TÌNH DƯỚI HOA
(Thơ Đinh Hùng)
Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng:
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng,
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại,
Thăm thẳm nhìn tôi, không nói năng
Bài thơ hạnh ngộ đã trao tay,
Ôi mộng nào hơn giấc mộng nàỷ
Mùi phấn em thơm mùi hạ cũ,
Nửa như hoài vọng, nửa như say
Em đến như mây, chẳng đợi kỳ
Thương hàng gió núi động hàng mi
Tâm tư khép mở đôi tà áo,
Hò hẹn lâu rồi — Em nói đi
Em muốn đôi ta mộng chốn nàỏ
Ước nguyền đã có gác trăng sao
Chuyện tâm tình: dưới hoa thiên lý,
Còn lối bâng khuâng: ngõ trúc đào
Em chẳng tìm đâu cũng sẵn thơ,
Nắng trong hoa, với gió ven hồ
Dành riêng em đấỵ Khi tình tự,
Ta sẽ đi về những cảnh xưa
Rồi buổi u sầu, em với tôi
Nhìn nhau cũng đủ lãng quên đời
Vai kề một mái thơ phong nguyệt,
Hạnh phúc xa xa mỉm miệng cười
Suôi Dòng Mộng Ảo
(Thơ Đinh Hùng)
Chim hồng về khu rừng cũ,
Xuân ấy hai lòng mới yêu .
Cùng hoa, bướm trắng sang nhiều,
Nắng thơm những chiều tình tự .
– Xin em ngồi trên nhung cỏ,
Nghe suối ca vui nhịp nhàng.
Anh ru cho hồn em ngủ,
Bằng điệu ca sang dịu dàng.
Chim xanh về khu rừng cũ,
Hè tới, hai lòng còn yêu .
Cỏ thơm mọc đã cao nhiều,
Cành mộng bao nhiêu hoa đỏ!
– Nếu bước chân ngà có mỏi,
xin em dựa sát lòng anh.
Ta đi vào tận rừng xanh,
Vớt cánh rong vàng bên suối .
Lá đỏ rơi trong rừng cũ,
Thu về, hai lòng còn yêu .
Đường tình trải một làn rêu,
Ngơ ngẩn hồn chiều tư lự .
– Em có lên sườn núi biếc,
Nhặt cánh hoa mơ gài đầu .
Này đôi nai vàng xa nhau,
Có tiếng gọi sầu thảm thiết.
Chim buồn xa khu rừng cũ,
Đồi núi trập trùng cỏ rêu .
Hai lòng nay đã thôi yêu,
Có tiếng suối chiều nức nở .
– Em không nghe mùa thu hết?
Em không xem nắng thu tàn?
Trời ơi! Giọt lệ này tan,
Là lúc linh hồn anh chết!
