Tổng thống đắc cử Donald Trump nhiều lần tuyên bố trong chiến dịch tranh cử rằng sẽ chấm dứt cuộc xung đột kéo dài gần ba năm trong vòng 24 giờ sau lễ nhậm chức ngày 20/1/2025, thậm chí có thể sớm hơn, nhưng vẫn chưa nói ông sẽ làm như thế nào.

Các nhà phân tích và cựu quan chức an ninh quốc gia của Mỹ bày tỏ hoài nghi chuyện ông Trump có thể thực hiện tuyên bố đó vì tính phức tạp của cuộc xung đột.

Tuy nhiên, xét tổng thể, các tuyên bố từ cố vấn phần nào cho thấy tiềm năng trong kế hoạch hòa bình của ông Trump.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực và lãnh thổ mất ngày một nhiều, đã bóng gió nói rằng ông có thể sẵn sàng đàm phán.

Mặc dù vẫn giữ ý định gia nhập NATO, tuy nhiên, trong tuần này, ông Zelensky nói rằng Ukraine phải tìm giải pháp ngoại giao để giành lại một số vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.

Nhưng ông Trump có thể nhận thấy ông Putin không muốn tham gia vì Nga đã đẩy người Ukraine ở thế yếu, nên có thể đạt được nhiều hơn bằng cách tiếp tục chiếm thêm lãnh thổ, theo các nhà phân tích và cựu quan chức Mỹ,

"Putin đang không vội", Eugene Rumer, cựu chuyên gia phân tích tình báo hàng đầu của Mỹ về Nga hiện đang làm việc cho tổ chức Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, nhận định.

Ông Rumer nói rằng nhà lãnh đạo Nga dường như không muốn từ bỏ các điều kiện của mình để đổi lấy một lệnh ngừng bắn và đàm phán, bao gồm cả việc Ukraine từ bỏ việc gia nhập NATO và giao nộp bốn tỉnh mà ông Putin tuyên bố là một phần của Nga nhưng không kiểm soát hoàn toàn - một yêu cầu mà Kyiv bác bỏ.

Ông Rumer dự báo Tổng thống Putin có thể sẽ chờ thời, chiếm đóng nhiều lãnh thổ hơn và chờ xem ông Trump có thể đưa ra điều kiện nhượng bộ gì để đưa ông vào bàn đàm phán.

Reuters đưa tin vào tháng Năm rằng ông Putin sẵn sàng ngưng chiến bằng một lệnh ngừng bắn nếu các phần lãnh thổ Nga chiếm khi đó được công nhận, nhưng sẽ tiếp tục chiến đấu nếu Kyiv và phương Tây không đồng tình.

Nga đã kiểm soát toàn bộ Crimea, sau khi đơn phương chiếm giữ vùng đất này từ Ukraine hồi năm 2014 và rồi từ đó chiếm khoảng 80% vùng Donbas - bao gồm thành phố tỉnh Donetsk và tỉnh Luhansk - cũng như hơn 70% tỉnh Zaporizhzhia và tỉnh Kherson, và một phần nhỏ của các tỉnh Mykolaiv, Kharkiv.

Hơn cả một kế hoạch

Tính đến tuần trước, ông Trump vẫn chưa triệu tập một đội ngũ chủ chốt để vạch ra kế hoạch hòa bình. Thay vào đó, một số cố vấn đã trao đổi ý tưởng với nhau tại các diễn đàn công khai và đôi khi trao đổi với ông Trump, theo lời bốn cố vấn giấu tên nói với Reuters.

Rốt cuộc thì một thỏa thuận hòa bình có thể sẽ phụ thuộc vào sự tham gia trực tiếp giữa các ông Trump, Putin và Zelensky, các cố vấn đánh giá.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng "không thể bình luận về các tuyên bố riêng lẻ nếu không biết kế hoạch tổng thể".

Người phát ngôn của ông Trump, Karoline Leavitt nhấn mạnh tổng thống đắc cử đã nói ông "sẽ làm những gì cần thiết để khôi phục hòa bình và tái thiết sức mạnh và khả năng răn đe của Mỹ trên trường thế giới".

Một đại diện của ông Trump đã không trả lời ngay câu hỏi tiếp theo về việc liệu tổng thống đắc cử vẫn có kế hoạch giải quyết xung đột trong vòng một ngày sau khi nhậm chức hay không.

Chính phủ Ukraine không lập tức phản hồi yêu cầu bình luận của Reuters.

Một cựu quan chức an ninh quốc gia của ông Trump tham gia vào quá trình chuyển giao cho biết có ba đề xuất chính: phác thảo của tướng Kellogg, một đề xuất từ ​​Phó Tổng thống đắc cử JD Vance và một đề xuất khác do Richard Grenell, cựu quyền giám đốc tình báo của ông Trump, đưa ra.

Kế hoạch của ông Kellogg, do cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia Fred Fleitz soạn và trình lên ông Trump vào đầu năm nay, đề nghị đóng băng các chiến tuyến hiện này.

Cả ông Kellogg và ông Fleitz đã không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters. Kế hoạch của họ được Reuters đưa tin đầu tiên.

Theo các đề xuất, ông Trump sẽ cung cấp thêm vũ khí của Mỹ cho Kyiv chỉ khi họ đồng ý đàm phán hòa bình, đồng thời cảnh báo Moscow rằng Mỹ sẽ tăng viện trợ cho Ukraine nếu Nga từ chối đàm phán. Việc gia nhập NATO của Ukraine sẽ bị trì hoãn.

Ukraine cũng sẽ được Mỹ cung cấp các biện pháp đảm bảo an ninh, có thể bao gồm việc tăng cường nguồn cung cấp vũ khí sau khi đạt được thỏa thuận.

Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng Sáu với Times Radio - một đài phát thanh của Anh - Sebastian Gorka, một trong những cố vấn sắp tới của ông Trump, cho hay vị tổng thống đắc cử đã nói với mình rằng ông sẽ buộc Putin phải đàm phán bằng cách đe dọa sẽ chuyển vũ khí đến Ukraine với quy mô chưa từng có nếu ông Putin từ chối.

Khi Reuters gọi điện thoại để phỏng vấn, ông Gorka nói hãng tin này là "tin rác" và từ chối giải thích thêm.

Phó Tổng thống đắc cử JD Vance - vị thượng nghị sĩ Mỹ đã phản đối viện trợ cho Ukraine - đưa ra một kế hoạch riêng hồi tháng Chín.

Ông nói với người dẫn chương trình podcast Shawn Ryan của Mỹ rằng một thỏa thuận có khả năng sẽ bao gồm một khu phi quân sự tại các chiến tuyến hiện tại, nơi sẽ được "phòng thủ nghiêm ngặt" để ngăn chặn các cuộc xâm nhập tiếp theo của Nga. Đề xuất của ông cũng phủ nhận tư cách thành viên NATO của Kyiv.

Các đại diện của Vance đã ngăn ông bình luận và ông vẫn chưa đưa ra thêm thông tin chi tiết.

Grenell, cựu đại sứ của ông Trump tại Đức, ủng hộ việc thành lập "các khu tự trị" ở miền đông Ukraine trong một cuộc phỏng vấn bàn tròn của Bloomberg hồi tháng Bảy nhưng không giải thích thêm. Ông cũng cho rằng việc Ukraine gia nhập NATO không nằm trong lợi ích của Mỹ.

Grenell không trả lời yêu cầu bình luận, và vẫn chưa có vị trí trong chính quyền mới dù vẫn được ông Trump tham vấn về các vấn đề của châu Âu, theo lời một cố vấn chính sách đối ngoại cấp cao của ông Trump chia sẻ với Reuters.

Vị cố vấn này cho biết Grenell là một trong số ít người tham dự cuộc họp vào tháng Chín tại New York giữa ông Trump và ông Zelensky.

Có thể bị đảo ngược

Một số đề xuất trong bản kế hoạch này có thể bị ông Zelensky phản đối vì ông đã đưa việc gia nhập NATO vào "Kế hoạch Chiến thắng" của riêng mình. Các đồng minh châu Âu và một số nhà lập pháp Mỹ cũng có thể phản đối những đề xuất đó, theo các nhà phân tích và cựu quan chức an ninh quốc gia Mỹ.

Tuần trước, ngoại trưởng Ukraine đã gửi một lá thư cho các đối tác NATO, thúc giục - các bên đưa ra lời mời gia nhập tại cuộc họp của các ngoại trưởng vào ngày 3/12.

Một số đồng minh châu Âu đã bày tỏ mong muốn tăng cường viện trợ cho Ukraine và Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn đang tiếp tục viện trợ vũ khí. Điều đó có thể khiến ông Trump mất đi một số đòn bẩy để thúc Kyiv bước vào bàn đàm phán.

Kế hoạch Kellogg, xoay quanh việc tăng viện trợ cho Ukraine nếu Putin không ngồi vào bàn đàm phán, có thể gặp phải sự phản đối tại Quốc hội khi một số đồng minh thân cận nhất của ông Trump tại đây phản đối viện trợ quân sự bổ sung cho quốc gia Đông Âu này.

Rumer, cựu sĩ quan tình báo Mỹ, bình luận:

"Tôi cho rằng vẫn chưa có bất kỳ ai đưa ra được bất kỳ bản kế hoạch thực tế nào để chấm dứt chuyện này."